|
Spreekwoorden en gezegden nemen al eeuwenlang een belangrijke plaats in binnen onze taal.
Wij Nederlanders en Vlamingen hechten aan deze beeldende, kleurrijke en vaak humoristische
zegswijzen. We treffen ze dan ook niet alleen aan in boeken, maar ook in het werk van
beroemde kunstenaars, in gebruiksvoorwerpen, in advertenties en theatervoorstellingen. De
website spreekwoord.nl omvat de grootste verzameling Nederlandse spreekwoorden,
gezegden en citaten. Alle spreekwoorden zijn voorzien van uitleg en indien bekend geven
we informatie over de herkomst en achtergrond. Tevens zijn equivalenten in het Frans,
Duits, Engels, Spaans, Italiaans en Turks opgenomen in de website.
Eeuwenoud en hedendaags
De hond in de pot vinden. Water naar zee dragen. Een oogje in het zeil houden. Het zijn
voorbeelden van eeuwenoude zegswijzen die we nog dagelijks gebruiken. Zulke spreekwoorden
en gezegden bevatten levenslessen en volkswijsheden, ze sporen aan tot goed gedrag en keuren
ongewenst gedrag af. Vrijwel iedereen begrijpt wat ermee wordt bedoeld. En iedereen weet dat
zo'n uitdrukking niet letterlijk moet worden opgevat. Want wie draagt er nu werkelijk water
naar de zee? Dergelijke zegswijzen zijn vaak eeuwenoud. Soms verwijzen ze zelfs naar al lang
verdwenen gebruiken. Of naar in onbruik geraakte gereedschappen. Wie bijvoorbeeld iets "aan
de kaak stelt", gebruikt daarvoor immers geen kaak (schandpaal). En degene die "de huik naar
de wind hangt", is zelden in het bezit van zo'n zestiende-eeuwse vrouwenmantel.
Bron van inspiratie
We weten wat met dit soort uitdrukkingen bedoeld wordt. Maar de precieze betekenis ervan
ontgaat ons. Gelukkig zijn in het verleden veel spreekwoorden en gezegden vastgelegd en
uitgebeeld. Zo publiceerde Erasmus al in 1500 de eerste verzameling Nederlandse spreekwoorden.
En Pieter Bruegel de Oude bracht in 1559 meer dan
honderd spreekwoorden in beeld. Sindsdien bleken spreekwoorden en gezegden een aantrekkelijk
onderwerp voor schilders, graveurs, zilversmeden, houtsnijders en tal van andere ambachtslieden.
Vernieuwend
We spelen nog steeds graag met onze taal. We maken woordgrappen en lachen om gekke uitdrukkingen.
Reclamemakers gebruiken spreekwoorden en gezegden om nieuwe artikelen of diensten aan te prijzen.
Cabaretiers, columnisten en cartoonisten gebruiken taal op een humoristische manier om kleine en
grote wijsheden over te brengen. Of om misstanden aan de kaak te stellen. Wie "beeldend" kan
vertellen, mag rekenen op een geboeid publiek. En zo brengen televisiemakers, schrijvers en
cabaretiers op hun beurt weer nieuwe spreekwoorden en gezegden in omloop. Van Brueghel de Oude tot
Freek de Jonge – spreekwoorden zijn van alle tijden!
|
